Jednym z najbardziej podstawowych
zadań terenowego geologa jest rozpoznawanie gruntów mineralnych na podstawie
analizy makroskopowej. Metoda ta nie wymaga zastosowania żadnych narzędzi
dlatego daje wyniki przybliżone, jednakże są one wystarczające dla wielu
obiektów budowlanych, w szczególności dla budowy domów jedno i wielorodzinnych.
Rodzaj i stan gruntów spoistych
rozpoznaje się za pomocą „wałeczkowania” polegającego na utworzeniu niewielkiej
kulki z badanego gruntu (około 8 mm średnicy) i stopniowego jej wałkowania aż
do utworzenia wałka o średnicy około 3 m a następnie ponownego utworzenia kulki
i powtórzenia czynności aż do powstania spękań lub rozkruszenia próbki.
Wyciągamy wnioski na podstawie końcowego wyglądu wałka oraz liczby wałeczkowań.
Jeżeli wałeczek szybko się
rozsypał i ciężko go było zwałeczkować , lub rozwarstwił się podłużnie to grunt
jest mało spoisty (piasek gliniasty, pył piaszczysty, pył). W przypadku gdy
wałeczkowanie się udaje i dochodzi do spękań poprzecznych, ważna jest
obserwacja połysku powierzchni próbki. Gdy powierzchnia próbki pozostaje cały
czas matowa to grunt jest średnio spoisty ( glina piaszczysta, glina, glina
pylasta) natomiast gdy pod koniec wałeczkowania grunt nabiera połysku to grunt
jest spoisty zwięzły (glina piaszczysta zwięzła, glina zwięzła, glina pylasta
zwięzła). Dla próbek które od początku wykazują połysk a w dotyku wydają się
tłuste mamy do czynienia z gruntami
bardzo spoistymi (ił piaszczysty, ił, ił pylasty).
Grunty zgodnie z nazwami podanymi
w nawiasach mogą należeć do trzech grup: piaszczystych, pośrednich bądź
pylastych a o przydzieleniu do poszczególnej grupy decyduje zawartość piasku.
Grunty piaszczyste posiadają ponad 50% frakcji piaszczystej, co przy
rozcieraniu próbki w palcach powoduje wyraźne wyczuwanie jego obecności. W
gruntach pośrednich na palcach wyczuwa się jedynie pojedyncze ziarenka
(zawartość piasku powyżej 30%). W grupie gruntów pylastych, podczas rozcierania
próbki nie wyczuwa się w ogóle obecności piasku, którego zawartość musi być
mniejsza niż 30%.
Na postawie analizy makroskopowej
przeprowadzonej według wyżej podanych zasad rozpoznaje się profile głównie w
płytkich odwiertach wykonywanych ręcznie lub za pomocą wbijanych udarowo
próbników zwykle do 6 m p.p.t ale także w głębszych odwiertach wykonywanych
mechanicznie. W przypadku większych inwestycji uzyskane rezultaty potwierdza
się jednak i uszczegóławia za pomocą metod laboratoryjnych.
